Barış ERKAYA
Piyasalara genel görüntüsüyle bakanların mana veremediği bu bitmeyen rallinin aslında çok kolay ve temel kimi sebepleri var. Borsa İstanbul yükseldikçe pahalılaşmıyor. Ucuzluyor. Zira mali performanslar borsanın yükseliş suratından daha fazla artıyor. Yükseldikçe ucuzlayan borsa Pekala bu nasıl oluyor? Biz istediğimiz kadar TÜİK’in açıkladığı yasal enflasyonu baz alalım, bilançoların gelir tablosu kısmı gerçek enflasyonu muhasebe kayıtlarına tartışma götürmez bir halde yerleştiriveriyor. Yani bilançolar enflasyonist etkiyi evvel cirolara, sonra da karlara yansımış bir formda gösteriyor. Cirolar da süratle şişiyor, kârlar, faaliyet karları da. Sonuçta sektörel değerleme rasyoları olan fiyat/kazanç, piyasa değeri/satış, piyasa değeri/defter kıymeti üzere rasyolarda formülün üstü, yani pay senedi fiyatları, formülün altındaki bilanço datalarından her halükarda daha yavaş artıyor. Böylelikle borsa aslında imgede rekorlar kırsa da aslında pay senetlerinin değerlemesi yani ederi bazında her bilanço periyodunda daha da ucuz hale geliyor. 7.98 f/k’dan 6.30 f/k’ya geriledi Bakın size kolay bir örnek. Tüm hesaplamaları tüm yeni açıklanan çeyrek bilanço periyotlarında yine ve tekrar yapıyorum. Şirketlerin birinci çeyrek bilançolarını açıkladığı günlerde yıllıklandırılmış (yani geriye doğru dört çeyrek verilerini toplayarak 12 aylık hale getirdiğim) karlar üzerinden yaptığım hesaplamalarda BİST-100’ün ortalama fiyat/kazanç oranı 7.98 çarpan düzeyindeydi. Yani BİST-100’ün konsolide piyasa kıymeti, konsolide (yıllıklandırılmış) kârının 7.98 katı fiyattan süreç görüyordu. Bu dünyanın neresinde yatırım yaparsanız yapın, zati çok ucuz bir çarpan düzeyiydi. Ama bundan daha kritik olan nokta şu: Ortadan iki bilanço periyodu daha geçtikten sonra, yani 2022 üçüncü çeyrekte birebir formülle yaptığım hesaplamaya nazaran BİST- 100’ün fiyat/kazanç oranı 6.30 çarpan düzeylerine geriledi. Ortadan geçen 7 ayda BİST-100 endeksi TL bazlı yüzde 82 paha kazanmış olmasına karşın değerleme rasyoları bazında yüzde 21 daha ucuz. Bu da demek oluyor ki BİST-100 endeksinin, şimdi rallinin hızlanmadığı 2022 Nisan ayının düzeyine bile gelebilmesi için en azından 5 bin 496 puan düzeyine kadar gelmesi gerekiyor.
SON TANGO: YIL SONU BİLANÇOLARI
Borsanın 5 bin 500 puan düzeylerine gelip gelmeyeceği konusu tartışma götürür. Burada farklı farklı öngörüler var. 6 bin 500 endeks düzeyini öngörenler de var. 5 bin endekste satışların başlayabileceğini düşünenler de. Ama borsa şirketlerinin daha sert kâr realizasyonlarını gündeme alabilmesi açısından önünde en azından bu ciro ve kârlılık büyümesini değerlendirebileceği bir bilanço devri daha var: 2022 yıl sonu bilançoları. Daha evvelki büyük kâr satışlarının da yıl sonu bilançolarından biraz evvel başladığını, yani 2021’in aralık ayı civarında ağırlaştığını hatırlamak lazım. Aracı kurumların yıl sonu kar iddiaları konusunda şimdiden ağır biçimde çalıştığını ve daha dengeli ve geniş kapsamlı kestirimlerin önümüzdeki haftalardan itibaren ağırlaşacağını ve borsa son bir tangonun daha gerçekleşebileceğini düşünenlerin sayısı hiç de az değil. Bu nedenle önümüzdeki günlerde güçlü bilançoya sahip paylara hakikat portföy değişimlerinin yaşanabileceği ve gerçekleşebilecek kar satışlarının da bunları pahalandırmak için kullanılabileceği öngörülüyor.
